संस्थापक प्रिन्सिपल
सूर्याेदय बोर्डिङ स्कुल,पोखरा

प्रसंङ्ग २००३ सालको हो । पुर्खौली थलो तनहुँको फिरफिरे भएतापनि बुबा भारतीय सेनाको जागिरे हुनुभएका कारण उहाँको जन्म भारतमै भयो । बाल्यकाल, प्रारम्भिक शिक्षा र उच्च शिक्षा पछि उहाँ २०२० सालमा नेपाल फर्कनुभयो । पोखरामा शिक्षाको
ज्योति भर्खर बल्दै गरेकाले पढाउने शिक्षकको कमि थियो । त्यसपछि पोखरेलीले उहाँलाई फर्कनै दिएनन् । अनि शुरु भयो, उहाँको शैक्षिक यात्रा । यस्तो यात्रा, जुन विगत ५८ बर्षदेखि निरन्तर जारी छ । समयसँगै पोखरा बदलियो, समयले धेरै काचुली फेरयो तर पनि उहाँलाई उमेरले छेकेन । यो क्षेत्रकै शैक्षिक धरोहरको रुपमा रहेर पनि उहाँ नेपथ्यमै बस्न रुचाउनुहुन्छ । पोखरामा सरकारी विद्यालबाट अवकश प्राप्त गरेपछि २०३८ सालमा स्थापित पोखराको सूर्याेदय बोर्डिङ स्कुल संचालन गर्नुभएका सोही स्कुलका संस्थापक प्रिन्सिपल रुप बहादुर गुरुङसँग पोखरापत्रका दीपेन्द्र पहरीले गर्नुभएको कुराकानीः
 तपाईंको पोखरा आगमन कसरी
भयो ?
२०२० सालतिर म आफन्त भेटघाट र घुम्नको लागि पोखरा आएको थिए । पोखरामा त्यतिबेला राम्रो पढाउने शिक्षकको अभाव रहेछ र स्थानीयले मलाई पढाउन अनुरोध गर्नुभयो । यसरी म पोखराको शिक्षा क्षेत्रसँग लामो समय देखि जोडीने अवसर पाए ।
 लाहुरे परिवेशमा हुर्किएको मान्छे, तपाईंलाई सेनामा जागिर खाने सोच
आएन ?
बुबा दोस्रो विश्वयुद्धमा पनि लड्नुभएको सेना भएतापनि घरबाट लाहुरे बन्नुपर्छ भनी मलाई कहिल्यै प्रेसर भएन । एकचोटी नेपाल आर्मीमा ट्राइ गर्न काठमाडौं गएको थिए । एक चरण पास गरेपछि लामो छनौट प्रकृयाले महिनौ लाग्ने भयो । यता पोखरामा फेरी पढाउनु पर्ने भएकाले पोखरा फर्की हाले । त्यसपछि भने लाहुरे हुन कहिल्यै रुची भएन । शिक्षा क्षेत्रमै नशा बस्यो ।
 तपाईंले देख्नुभएको पोखरा कस्तो थियो ?
त्यतिबेला पोखरा त गाँउ जस्तै थियो । न राम्रो बाटो, न गाडी नै गुड्थे । काहुँको डाँडाबाट हेर्दा सुन्दर तथा हरियाली देखिन्थ्यो पोखरा । थोरै स्कुल र एउटा गण्डकी हस्पिटल थियो । त्यो बेला पोखरा काठमाडौंको जहाज पनि २–३ हप्ता अगाडिबाटै बुक गर्नुपथ्र्याे ।
 त्यतिबेला पोखराको शैक्षिक अवस्था कस्तो थियो ?
केही स्कुलहरुको अलावा ४ वटा सामुदायीक हाई स्कुलहरु, राष्ट्रिय मावि, सोल्र्जर बोर्ड स्कुल, भद्रकाली स्कुल लगायत थिए । पृथ्वीनारायण क्याम्पस भर्खर शुरु भएको थियो । २०२१ सालतिर हुनुपर्छ, मलाई भद्रकाली स्कुलका तत्कालिन व्यवस्थापन समितिका सचिव चित्रांगत सिग्देलले स्कुल नजिकैको चौतारीमा बसेर नियुक्तीपत्र दिनुभएको सम्झना छ । हामीले म्याथस्, ईंग्लिश जस्ता विषयहरु ईण्डियन राइटरकै पढाउनुपथ्र्याे । समग्रमा भन्नुपर्दा शैक्षिक स्तर दयनीय तर सुधारात्मक तरिकाले अघि बढिरहेको थियो ।
 शिक्षक हुनुको सन्तुष्टि शब्द मार्फत व्यक्त गरिदिनुहोस् न ?
जतिबेला पोखरामा म्याथस्, साईन्सको टिचरको कमी थियो, त्यसलाई पुरा गर्न सकेकोमा खुशी लाग्छ । पोखराको शिक्षा क्षेत्रमा थोरै भएपनि इट्टा थप्न पाउदा गर्वको महशुस हुन्छ । काठमाडौं जाने सोच थियो, गएको भए के हुन्थियो, थाहा भएन । तर पोखरामा त्यतिबेला पढाउने मात्र चलन थियो तर मैले विद्यार्थीलाई मैले जानेको पीटी, परेड र अतिरिक्त क्रियाकलाप सिकाए, जुन विद्यार्थीको होलिस्टिक डेभलपमेन्टमा निकै फलदायी साबित भएको थियो । २०५२ सालमा सरकारी सेवाबाट रिटयर्ड भएपनि निजी क्षेत्रबाट केही गरौ भनी लागि परेको छु, जुन आजसम्म पनि निरन्तर छ । मैले पढाएका विद्यार्थीले एस.एल.सी.मा बोर्ड फस्र्ट पनि भए, जसले मलाई झन् हौसला प्रदान ग¥यो ।
 अहिले र त्यतिबेलाका विद्यार्थीमा कस्तो फरक पाउनुहुन्छ ?
पहिलाका विद्यार्थीहरु मेहनती थिए । टिचरप्रति सम्मान गर्दै, नजानेको कुरा सोध्थे । तर अहिले धेरै विद्यार्थी शिक्षकसँग बोल्न चाहदैनन् । शायद धेरै सुविधा पाएर अहिलेका विद्यार्थीहरु यस्ता भएका हुन् । स्कुलले त नैतिक कुरा सिकाउने हो, त्यसलाई घर व्यवहारमा प्रयोग कम भयो जस्तो लाग्छ ।
 हालको शिक्षा व्यवहारीक भएन भन्ने आरोपलाई कसरी लिनुहुन्छ ?
२०२८ सालतिरको कुरा हो, जतिबेला म कन्या स्कुलमा पढाउथे । तत्कालिन राजा महेन्द्रलाई विद्यार्थीमार्फत रत्नमन्दिरमा सांस्कृतिक कार्यक्रम देखाउने क्रममा मलाई भन्नु भएको थियो कि, हामी हाम्रो शिक्षा प्रणालीलाई नयाँ ढंगले लिएर जादैछौ । त्यसपछि कास्की र चितवनमा नयाँ प्रणाली लागु नै भयो । तर राम्रो शिक्षा प्रणाली भएपनि कार्यान्वयनमा कमजोर भयो र व्यवहारीक बन्न सकेन । यसमा शिक्षकहरुको पनि पक्कैकमजोरी रहेको हो ।
 सरकारी र बोर्डिङ स्कुलको शिक्षामा सिकाई प्रक्रिया र नतिजाको हिसाबले किन धेरै अन्तर छ ?
सरकारी स्कुलको नतिजा खस्कनुमा
पाठ्यक्रम एउटै भएता पनि शिक्षक र विद्यार्थीको अनुशासन नै प्रमुख कारण हो । यसलाई सुर्धादंै लग्यो भने सरकारी र बोर्डिङ स्कुलबीचको खाडल पुरिदै जान्छ । यसमा अभिभावक पनि उतिकै सचेत हुन जरुरी छ ।
 आगामी यात्रा कसरी तय गर्दै
हुनुहुन्छ ?
धेरैले भन्छन् कि अब आराम गर्ने बेला भयो । तर म अझै पनि उही जोशले पढाईरहेछु । मेरो एउटा ठुलो फोटो खिचेर त्यसको तल, ‘माई बेस्ट इज एटटु कम’ अर्थात, ‘मेरो सर्वोत्कृष्टता अझै आउन बाँकी छ’ भन्ने लेखेर स्कुलमा राख्ने विचार गर्दैछु । यसबाट के सन्देश जाओस् भने, जिन्दगीमा सिकाई कहिल्यै नसक्किने प्रक्रिया हो ।