नेपाल बहुजाति, धर्म र भाषा भएको देश हो । नेपालको संविधानले नै बहु धर्म, जाति, सस्कृति र भाषा भएको देश किटान गरेको छ । हरेक जाति, भाषा र सस्कृतिको संरक्षण र सम्वद्र्धन गर्न राज्यको दायित्व हो । नेपालमा बसोबास गर्ने सवै जाति, सम्प्रदायले मनाउने चार्ड पर्व फरक फरक प्रकृतिका छन । आ–आफनो मौलिकता बोकेका सांस्कृतिक चार्ड पर्व छन । एक जातिले मनाउने चाडपर्वमा अर्को जातिले पनि मनाउने गरेको उदाहरण छ । एउटा जातिले अर्को जातिको पर्वमा अर्को जाति गएर शुभकामना दिने सहभागिता जनाउने गरेको छन । सबैले सबैको अस्तित्व स्वीकार गरेकै कारण सामाजिक सद्भाव कायम छ ।
गण्डकी प्रदेश गुरुङ जातिको थाक थलो हो । गण्डकी प्रदेशमा गुरुङ जातिको एतिहासिक थाक थलो भएकै कारण यहाँ मनाउने चाडपर्व पनि एतिहासिक छन । गुरुङ जाति जहाँ बसे पनि आफ्नो सांस्कृतिक पर्व मनाउने गर्दछन । नेपालमा मात्र सिमित नभई वेलायत, अमेरिका, हङकङ, जापान, लगायत विदेशमा पनि आफना मौलिक सास्कृतिक पर्व मनाउने गरेको छन । गुरुङहरुले साउन र चैत महिनामा गाउँघरको सुरक्षाको लागि ट्होटे खेल्ने गर्दछन । आफनो घर बारी, समाज र राज्यको सुरक्षाका लागि ट्होटे खेल्ने गरेको इतिहासकार र वुढापाखाहरु बताउने गर्दछन । समाज विकाससंगै चाडपर्वलाई पनि परिस्कृत गर्ने गरिएको छ । आधुनिक समाजमा चाडपर्व पनि आधुनिकता दिने गरिएको छ ।
जंगली युगमा हँुदा जनावरवाट सुरक्षित छन् हतियार लिने गर्दथे । पछि गुरुङ जातिले आफनो गाउँको सुरुक्षाको लागि हतियार लिएर ट्होटे खेल्ने गर्दथे । पछि खेतवारीमा लाग्ने किरा फट्याङ्गा र भुतप्रेत मगाउने ट्होटे खेल्ने गरिएको जानकारहरु बताउछन । हिजोको गाउँघरमा खेल्ने ट्होटेलाई बचाई राख्न शहर वजारमा बसोबास गर्नेहरुले प्रयास गरेका छन । गण्डकी प्रदेशको राजधानी पोखरामा वसोवास गर्ने गुरुङ जातिले ट्होटेलाई तमु धिं नेपालको आव्हानमा भव्य रुपमा मनाउने गरेका छन । आफनो भाषा, संस्कृति र संस्थाले संस्कृतिलाई जोगाउने काम गरेका छन । वर्षको दुई पटक साउन महिनाको अन्तिम मंगलबार र चैत महिनाको अन्तिम मंगलबार पोखरामा सामुहिक ट्होटे मनाउने गरिएको छ । पोखरामा मनाइएको ट्होट्मा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालका राष्ट्रपति विद्या देवी भण्डारी सहभागी भएर गरिमा बढाउने काम भएको छ ।
राष्ट्र प्रमुख समारोहमा उपस्थित भएर सम्बोधन गर्नु तमु धिं को ऐतिहासिक काम भएको छ।गणतन्त्र पछि हरेक भाषा, धर्म, संस्कृति र पर्वको महत्व बढ्छ भन्ने राष्ट्रपतिको उपस्थिति हो । पहिला जनावार, किरा फट्याङग्रा भूतप्रेतवाट जोगिन पर्दथ्यो भने अहिले अन्याय र अत्याचार, भ्रष्टचार, कुशासन र विसंगती विरुद्ध लड्नु पर्ने भएको छ । ट्होटेलाई अधिकार प्राप्ति, संस्कृति बचाउने र विकृति अन्त्यका लागि खेल्न थालिएको छ । भाषा, भेषभुषा र संस्कृति जोगाउने काम बुठापाकाको मात्र हाईन । गुरुङ जातिका नयाँ पिढी, युवा, पुस्ता र राज्यलाई पनि ट्होटे पर्वको सांस्कृतिक महत्व बुझाउनु पर्ने भएको छ । संघ, प्रदेश र स्थानीय गरी तीन तह तहका सरकारले सघाउनु पर्दछ । अझ प्रदेश र स्थानीय तहका सरकारले गुरुङ जातिको ऐतिहासिक सांस्कृतिक पर्व ट्हाटेलाई आफ्नै पर्व संझेर सहयोग गर्नु पर्दछ । ट्होटे पर्वलाई जीवन्त राख्न लागिपर्ने र सहयोग गर्नेलाई गोलबन्द गर्दै व्यापक बनाउन सकेमा महत्व बढेर जानेछ ।