-शोभाकान्त सिग्देल

हरेक भेटमा मन पर्ने बाबु शोभाकान्त । कुनै टोल विकास संस्थाको कार्यक्रम होस । कुनै मिटिङमा भेट भयो कि मलाई मन पर्ने बाबु भनेर वाक्य पस्कने हजुर आज सुन्य बनाएर जानु भयो । मलाई मात्र नभै पोखरेली हुँदै गण्डकी प्रदेश नै सुन्य भयो आज ।
तारा भिनाजुको मृत्युले मानिस मात्र नभै दिनभरी जसो मौसम पनि धमिलो रह्यो । विहान सूर्य उदयसँगैको चम्कीलो मौसम पनि भिनाजुको मृत्युले प्रकृति नै विसन्चो बन्यो । जाहाँ एउटा व्यक्ति, परिवार, समाजमा असल बन्दै वडा, जिल्ला ,प्रदेश र राष्ट्र बनाउनको लागि सवै भन्दा पहिला शिक्षा आबश्यक पर्दछ । शिक्षाको महत्व बुझे मात्र त्यसको आबश्यक महशुस हुदैछ । कुनै समाजमा सम्मानित व्यक्ति भएर जिउनको लागि शिक्षाले सवै भन्दा ठूलो भुमिका खेलको हुन्छ । हरेक टोल टोलमा जाँदा तपाईंलाई सम्मानको गुच्छाले स्वागत हुन्छ जसको पछाडि तपाईंको शिक्षा हो । एउटा जीवनको जति महत्व छ त्यतिनै शिक्षाको पनि महत्व छ । कुनै पनि शिक्षा सस्थामा सेवा गर्ने अवसर पाउनु हुन्छ भने त्यो शिक्षकै कारण हो । उनै वरालले त्रिभुवन विश्वविद्यालय काठमाडौवाट राजनीति शास्त्रमा एम ए उर्तिणा गर्नुभएको थियो । विस. २०३६ सालदेखि शिक्षा दिन सुरु गरेता पनि आज जीवनमा उच्च मुल्याकंन भएर २१ सय भन्दा बढि विद्यार्थीको अभिभावक बन्न सफल हुनुभएको थयो प्राध्यापक तारानाथ वराल । विसं २०११ साल कार्तिक २१ गते कास्कीको उत्तर, पूर्वी भाग तप्राङ हाल मादी गाउँपालिका वडा नं ६ मा स्वर्गिय पिताजी चुडामणी वराल र आमा देउमाया वरालको कोखवाट जन्मनु भएको हो प्रा. वराल । पोखरा वडा नं १३ बाँझापाटनमा विस. २०२८ साल देखै स्थायी रुपमा बस्दै आउनु भएको थियो । उनै शिक्षासेवी, लेखक तथा मानवअधिकारकर्मी तारानाथ बरालको शनिबार निधन भयो । त्यसैले आज हामीले एक असल अभिभावक गुमाएका छौ । जस्तो रुप उस्तै व्यवहार । सदैव हँसीलो अनुहार । कसैले हामी माझ जीउँदो मान्छे को हुनुहुन्छ भनेर सोध्नु भयो भने उनै भिनाजु वरालको नाम लिन सक्छु । भिनाजुलाई चिने जाने देखी हाम्रो आफन्तको कसैको घरमा आइपरेको समस्यामा एक पटक नाम जप्ने नाम हो प्रा. वराल । तर जति प्यारो र मायालू भए पनि यस संसारवाट विदा भएर जानै पर्दछ । त्यसैले हरेक जीवनको शुरुवातसंगै एउटा धु्रर्वसत्यता पनि संगै हुन्छ त्यो हो मृत्यु । सजीव भएर जन्मेपछि जीवन छोटो वा लामो होला तर सवैको अन्त्य निश्चित छ । तथापि यो तितो यर्थाथलाई भुलेर जीवन र मृत्युबिचको अवधि भित्र आफ्नै तरिकाले जिउने प्रयास सबैको हुन्छ । जीवन चउरेली पिङको पिर्का जस्तै हो । पिर्का कहिले माथी कहिले तल भए झै ढीलो चाँडो यो संसारबाट अवश्य पनि विदा हुनुपर्छ । जीवनको जीउने क्रममा कसको मृत्यु कसरी हुन्छ ? भनेर आज सम्म कसैले पनि भन्न सकेको छैन । मानीसको मृत्यु पश्चात हरेकमा केही न केही उल्लेखनीय छाप छाडेर गएको पाइन्छ । हरेकको मुटु सरी टाँसीन सफल भिनाजुको श्रीमती सरस्वती वराल, ४ छोरी र एक नाति र दुई नातिनी हुनुहुन्छ । श्रीमती अवकासप्राप्त शिक्षक हुनुहुन्छ । जसले जीवनलाई जसरी बुझ्यो त्यसैलाई सत्य मानेर हिड्ने हो । भित्री रहस्य थाहा नपाउँदासम्म वास्तवमै जीवन त्यहिनै हो । तर जब भित्री रहस्य थाहा लाग्छ बाहिरी आँखाले देखेको आधारमा बिताएको जीवन अति फिक्का लाग्ने छ । जस्तो नुन बिनाको तरकारी । यस्तै हो वास्तवमा भित्री शक्तिसँग नजोडिएको, भित्री रहस्य थाहा पाइनसकेको र त्यस संस्कारमा आधारित रहेर त्यसकै इसारामा बाँच्न नसकेको जीवन । यहाँ जिउने तरिका त अर्कै रहेछ। ज्ञान बाहिरी कुरा पढेर होइन आफै भित्रबाट प्रस्फुटित हुँदोरहेछ भन्ने वाक्यहरुले हरेक भेटमा पस्कने वानी थियो प्रा. वराललको । उनै वराल पोखरा महानगरपालिका शिक्षा निमावली २०७४ को परिच्छेद ५ को नियम २९ को उपनियम २ अनुसार वडा नं १३ स्थित भद्रकाली माविमा प्रा. तारा वराललाई सर्वसम्मत रुपमा व्यवस्थापन समितिको अध्यक्ष पदमा चयन हुनु भएको थियो । भद्र, सालिन र शिक्षाविद प्रा. वरालले धौलागिरी क्याम्पस बगलुङवाट सहायक प्राध्यापक भई आफ्नो शिक्षा अध्यापन सुरु गर्नुभएको थियो । वि.स २०३९ सालमा पोखराको पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा सरुवा हुनु भयो । पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा प्रवेश पछि २०४४ सालमा तनहुँको भानुभक्त क्याम्पसको प्रमुख रहि शिक्षा क्षेत्रमा ज्वलन्त उदाहरणीय कार्य गर्नुभयो । दिनप्रतिदिन शिक्षा क्षेत्रमा तिखारिंदै जाने क्रममा त्रिभुवन विश्वविद्यालयको सह परीक्षा नियन्त्रक भएर २०६५ देखि ६८ साल सम्म कार्य समाल्नु भयो । भद्रकाली माविमा २०४० सालदेखि आज सम्म विभिन्न समिति तथा उपसमितिमा रहेर निश्वार्थ रुपमा लामो समय सम्म सेवा गरिरहुन भयो । भद्रकाली बहुमुखी क्याम्पसको व्यवस्थापन सदस्यमा रहि शिक्षाको ज्योति फैलाउन सफल वराल वडा नं १३ स्थित जनकल्याण समितिका सस्थापक सदस्य हुन् । कमलपोखरी सहकारी र टेकवहादुर कृष्णवहादुर ढेवाजू प्रतिष्ठानमा अध्यक्ष पदमा रहेर कार्य गर्नुभएको लामो अनुभव छ वरालसँग । उनै वराल मानवअधिकार तथा सामाजिक रुपान्तरण अभियानको संस्थापक केन्द्रिय सदस्य, ,मानव अधिकार संगठनको जिल्ला अध्यक्ष, राष्ट्रिय बुद्धिजिवी संगठनका केन्द्रिय सदस्य रहेर अहोरात्र कार्य गरेको अनुभव छ । प्रा. वरालको उच्च मुल्याकंन गर्दै माहारुद्र मावि तप्राङ्ग रत्नवाट २०६४ सालमा सम्मानित भइसकेका वराल जर्जजोन शिक्षा प्रतिष्ठानवाट पनि सम्मानित भइसकेका छन् । वडां १३ कै शिक्षाका ज्योति प्रा वराल अफ्नो पेशावाट २०७४ कार्तिक २१ गते निवृत भएका हुन् । उहाँका केही पुस्तकहरू प्रकाशित छन् भने थुप्रै लेख, रचना तथा विचारमूलक सामग्रीहरू विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका छन् । सरल, सहज र विनम्र स्वभावका बराल भिनाजु आफ्ना सहकर्मी, विद्यार्थी तथा सिंगो शैक्षिक समुदायमा लोकप्रिय हुनुहुन्थ्यो । आज हामीलाई सबैको प्रिय सिग्देल टोलका ज्वाँइ तथा भिनाजु प्रा. वरालकोे निधनको खबर सुनेर गहिरो शोक परेको छ । उहाँको जीवनले हामी सबैलाई प्रेरणा दिएको थियो । उहाँको अडिग आत्मा र साहसले धेरैलाई मार्गदर्शन गरेको थियो । उहाँले आफ्नो जीवनमा अपार माया र सहयोग दिएको थियो र उहाँको सम्झनाले हामीलाई सधै प्रेरित गर्नेछ । भिनाजु वराल २०८१ चैत्त २३ गते शनिवार ७१ वर्षकोे उमेरमा भएको निधनले मर्माहत बनाएको छ । तर उहाँको अमूल्य योगदान र मार्गनिर्देशनको स्मृतिसँगै उहाँ हामीमाझ सदैव जीवित रहनु हुनेछ । यस दुःखद् घडीमा शोक सन्तप्त परिवारजन र आफन्तजनलाई वेदना सहज गरी धैर्यधारण गर्ने शक्ति ईश्वरले प्रदान् गरुन भनी हार्दिक श्रद्धाञ्जली ब्यक्त गर्दछु । वरालको शनिवार नै रामघाटमा धार्मिक परम्परा अनुसार अन्तिम संस्कार गरिएको छ ।